Schrijven kan een lastig proces zijn. Helemaal als je een boek schrijft. Maar ook bij een kortere tekst – een verhaal, webtekst of artikel – kun je vastlopen.
Je raakt de focus kwijt, krijgt de structuur niet op orde, blijft herkauwen op die ene zin… Gaat liever stofzuigen of afwassen dan weer staren naar dat scherm. Blijf dan niet in je eentje zwoegen. Kijk hoe anderen het doen, en beter én spannender: laat iemand meekijken. Dat kan helpen als je je geblokkeerd voelt, maar ook als je juist vol ideeën zit en behoefte hebt aan richting en structuur.
Laat je tekst kritisch lezen
Het is allereerst een kwestie van beginnen. Je gedachten verwoorden. Aan de slag gaan, bergen tegemoet, en dan struikelend en soms vliegend doorwerken. Je maakt de vertaalslag van jouw idee of verhaal naar een concrete vorm. Misschien heb je een ideale lezer voor ogen voor wie je schrijft, dat werkt goed. Maar, die zit vooral in je hoofd en praat niet terug. Betrek de lezer daarom bijtijds in je proces. In de vorm van meelezers in je omgeving, of een meer officiële proeflezer of redacteur. Vraag feedback. En dan wel van iemand van wie je weet dat hij scherp en kritisch kan lezen.
Manuscriptbeoordelaar inschakelen?
Als je een boek schrijft of aan een grote publicatie werkt, kun je het manuscript (of een deel ervan) opsturen naar professionele beoordelaars of proeflezers. Je krijgt dan een verslag over je verhaal, dat ingaat op de structuur, de spanningsboog, de personages en de schrijfstijl. Hoe meer concrete handvatten en voorbeelden om mee aan de slag te gaan, hoe beter. Probeer iemand te vinden die echt naar jouw idee en opzet kijkt, en niet alleen een A4-tje met algemene tips geeft – daarvoor kun je ook schrijfhandboeken raadplegen!
Wanneer heb je een redacteur nodig?
Het is aan jou om te bepalen op welk moment in het schrijfproces je iemand van buitenaf inschakelt om mee te lezen. Het is begrijpelijk als je je verhaal eerst zo goed mogelijk op papier wilt hebben. Je stelt je immers open voor kritiek (of feedback). Maar hoe verder je bent met schrijven, hoe lastiger het wordt om op een dieper liggend niveau te herschrijven. Niet prettig als je denkt dat je alleen nog wat zinnen recht hoeft te zetten, maar dat er nogal wat inconsequenties in het verhaal of betoog blijken te zitten. En je eigenlijk terug naar de tekentafel moet.
Aan de andere kant kan het te vroeg voelen als je nog niet helder voor ogen hebt wat je wil vertellen. Als de inhoud nog niet stáát. Maar ook daar – of juist daar – kan een redacteur of schrijfcoach bij helpen. In gesprek gaan, werk laten zien, samen mogelijke routes onderzoeken: daarmee krijg je vaak meer grip op wat je aan het doen bent.
Er is niet één schrijfproces dat voor iedereen werkt
Zelf werk ik op verschillende manieren met tekst. Als tekstschrijver, als redacteur. Maar in alle gevallen ben ik in de eerste plaats een lezer: schrijven vraagt goed en grondig lezen. Door tekst heen kijken. Wat begon als liefde voor taal, boeken en verhalen, leidde tot onderzoeken, analyseren en zelf schrijven. Zo help ik nu ook schrijvers bij hun werk – van informatief tot literair. Inmiddels weet ik dat er niet één format is. Het schrijf- of maakproces is organisch. Als je die gedachte toelaat, kunnen er onverwachte dingen uit je vingers komen.
Wil jij ook (weer) goed op gang komen met je tekst of project? Ik help je graag
Mijn verhaal is er, maar hoe moet ik het vormgeven?
‘Met die vraag en een pakket aan teksten en beelden kwam ik met mijn boekproject bij Femke. Ik wilde de samenhang vinden in die caleidoscoop. Alleen het delen al bleek heel waardevol om mijn gedachten te ordenen, juist bij iemand die weet hoe het voelt door een creatief proces te gaan. Femke snapte mijn gedachtengang en worsteling. Ze stelde de juiste vragen, had goeie tips en kwam met originele ideeën!’
Femke Deckers, schrijver en eigenaar van de Creatieve Werkvloer (lees ook haar tips voor het creatieve proces)