Simone Bijlard kijkt dwars door gebouwen heen. En daar maakte ze een mooi prentenboek van: Dwars door Amsterdam. Ze vertelt over het maakproces en haar achtergrond als architect.
“Het mooie is dat je relaties kunt ontdekken die je in werkelijkheid niet kan zien. Je kijkt naar een man die beneden staat te douchen, terwijl in de kamer boven hem mensen een plafond bewonderen.”
Naast schrijver en illustrator ben je architect. Wat betekent dat voor jouw manier van tekenen?
Tijdens de studie bouwkunde leerde je vooral digitaal en ‘plat’ tekenen. Ik ben zelf gaan experimenteren met perspectief. Door perspectief kun je echt ín een tekening stappen. Pas aan het eind van mijn studie durfde ik echt te doen wat ik leuk vond. Dacht ‘fuck it’, en ging full on perspectief tekenen, ook weer met de hand, en maakte geanimeerde doorsnedes van mijn ontwerp.
Kan dat zo vrij, als architect?
Je hebt natuurlijk verschillende manieren om te tekenen in de architectuur. Je hebt kleinere tekeningen, bijvoorbeeld voor een overzicht of impressie. Daar kun je vrijer in zijn. Maar als je een tekening op schaal 1:5 maakt – het bouwtechnisch knooppunt – zie je alles: bouten, moeren, waterwerende folie… Dan wil je zo effectief mogelijk informatie overdragen.
Een op vijf? Dat is enorm
Zeker! Je zou eens naar beelden van tekenende architecten vóór de jaren 80 moeten kijken. Dan zie je rijen tafels in grote hallen staan, waar mannetjes in witte overhemden in de weer zijn met grote linialen en meetapparatuur. De charme van het vak van toen. Maar digitaal is wel een stuk makkelijker.
Hoe kwam je op het idee voor Dwars door Amsterdam?
Vanaf dat ik in Amsterdam woonde ging ik de stad tekenen. Ik maakte een prentenboekje voor mijn neefje over Amsterdam. Toen in 2014 het nieuwe Rijksmuseum werd opgeleverd, was ik zo enthousiast dat ik van het museum een doorsnede ben gaan maken. Dat pakte goed uit: ik vond een goede lithograaf die een mooie afdruk maakte, en die stuurde ik naar de uitgeverij. Kreeg ik de volgende dag al een reactie! Vanaf dat moment kreeg het plan verder vorm en kon ik aan de slag.
Simone over het maken van Dwars door Amsterdam:
research
// Archiefmateriaal bekijken. Schatgraven in de archieven, bouwtekeningen bekijken. Je krijgt niet in elk archief even makkelijk toegang, zo is het materiaal van het Paleis op de Dam onder embargo. Maar van het Zuiderbad kreeg ik gelijk 9 gigabyte aan materiaal opgestuurd.
// Filteren en doorsnede kiezen. Bij het bekijken van archiefmateriaal sla ik gelijk de leuke weetjes op. Dat daar en daar een gekke betonconstructie zit bijvoorbeeld. En ik kies waar ik de doorsnede maak. Wat is de meest interessante plek om het gebouw door te snijden?
// Fotograferen. Ik ga het gebouw van top tot teen fotograferen, zodat ik alle details heb, van schilderijen tot kroonluchters. Dan heb ik ook contact met de gebouwenbeheerders, wat ook erg leuk is.
tekenen
// Digitale tekening. In Autocad maak ik een basisopzet van de doorsnede. Dat is de onderlegger. Je moet dan gelijk letten op de hoek die je kiest. Dat was nog wel even spannend bij het Paleis op de Dam, want de Dam is niet ‘orthogonaal’, maar organisch van vorm. Om uit te zoeken hoe het perspectief werkte, heb ik met duplo – van mijn zoon – de situatie nagebouwd. Zo kon ik zien wat juist was, en het verdwijnpunt en de meest interessante invalshoek bepalen. Dat verschilt nu per gebouw. Bij museum Van Loon (hierboven) kijk je bijvoorbeeld op ooghoogte, waardoor je het gevoel hebt dat je onderdeel bent van de scene.
// Intekenen en kleuren. De onderlegger leg ik op de lichtbak, die trek ik met de hand over, en vul ik verder in. En lang leve Google maps en street view, want zo kon ik steeds de omgeving nog even checken. De pentekeningen scande ik in om digitaal verder te werken. In dat stadium wil je ook liefst geen onomkeerbare dingen meer doen. Het kleuren doe ik ook digitaal, met een kleurenpalet dat aansluit bij de lucht.
// Details en mensjes. Ja, alle mensen voegde ik als laatste toe – volgende keer bewaar ik dat zeker niet allemaal voor het laatst… Hier kon ik ook wat grapjes verwerken: zo zit in elke tekening een zwart katje, en heb ik de namen van bootjes vernoemd. Niet eenvoudig trouwens om die figuurtjes te tekenen, als je bent opgeleid om rechte lijnen te tekenen. Ze fungeren hier niet alleen als schaalaanduiding, ze moeten wel tot leven komen.
tekst
// Inpassen. Ik dacht aanvankelijk dat het een boek zonder tekst zou worden, waar ik bij het tekenen ook nog van uit was gegaan. Maar de uitgever vond het zonde om al die interessante details niet te duiden. We moesten dus achteraf kijken hoe de informatie erin paste. Steef Liefting, de graficus, kwam met het idee om met nummertjes en kolommen te werken. Zo kon ik er gelijk een meer lopend verhaal van maken; ben erg blij met die oplossing!
Bekijk ook de website van Simone Bijlard